Gróðinn í austri

Um allan heim eru menn að hugsa um það.
Fáir þó af meiri alvöru en íbúar á lítilli eyju ... er hundruð eldflauga beinast að.
Hvernig á að bregðast við vaxandi mætti Kínverja.

Peking
Rauðar kúlur hanga niður úr loftinu. Ég er að slafra í mig la-mian úr hvítri plastskál með einnota tréprjónum. Eldheit chili súpan er vörn gegn kvefi, a.m.k. hvítlaukurinn sem er í henni held ég og vorlaukurinn. Núðlurnar fylla líka dásamlega vel út í vömbina. Það er kominn hávetur í hérna í Peking. Hætt að kólna, ekki byrjað að hlýna. Frostið fer niður í þetta 6-10 gráður en síðan lyftir hitinn sér kanski rétt yfir frostmarkið upp úr hádeginu. Þó að það sé heldur kaldara hér en í Reykjavík á þessum árstíma er skammdegið minna, bjart frá hálf átta á morgnana til fimm. Þetta eru hátíðarkúlur sem hanga þarna niður úr loftinu á zaocan-staðnum, hengdar upp í tilefni vorhátíðarinnar sem nálgast óðum. Þá fagnar fólk komu vors og upphafi nýss árs samkvæmt fornu kínversku bændadagatali. Að þessu sinni ber hátíðina upp 23. janúar. Þá hefst ár drekans. Einkenni hans eru sögð vera höfðingsskapur þó hann geti víst einnig verið all yfirgangssamur. Drekinn sem prýðir hin opinberu nýársfrímerki að þessu sinni er reyndar ekkert krútt. Ég myndi segja að hann væri frekar ógnvekjandi.

Valdið
Súperskvísurnar eru hættar, frá og með fyrsta þessa mánaðar það best ég veit. Miðstjórn ákvað þetta í haust í tengslum endurskoðun á stefnu í menningarmálum. Já, nú er þrengt að skemmtiefni á öllum vígstöðvum. Í staðinn er keyrt á áróðri um Flokkinn, samheldni þjóðarbrotanna í landinu, óhæfu Japana í heimsstyrjöldinni o.s.frv. Listamönnum, mannréttindafrömuðum og öðrum talsmönnum málfrelsis er stefnt fyrir dómstóla. Þetta er í raun sorgarsaga Kínverska Alþýðulýðveldisins í hnotskurn: Leiðtogarnir reyna að virkja mannvitið til að til að byggja upp framleiðslugetu. Um leið og alþýðan sýnir merki um frumlega hugsun er hún fjötruð. Fyrst fyrir barðinu á ákvörðun miðstjórnar í haust var HST-sjónvarpsstöðin sem hefur verið með á dagskránni hina feikivinsælu sjónvarpsþætti Súperskvísur. Forstjóri stöðvarinnar hr. Li Hao segir: „hér eftir verður aðeins sent út efni er stuðlar að bættu siðferði og almannaöryggi auk þátta með hollráðum varðandi heimilisstörfin".

Taívan
Kína var aðalmálið í forsetakosningunum á Taívan sl. laugardag. Tæknilega ríkir stríðsástand milli ríkjanna tveggja. Bæði gera tillkall til yfirráða yfir öllu Kína, meginlandinu og Taívan-eyju. Hvorugt ríkið viðurkennir hitt formlega. Bein átök hafa þó legið niðri síðan á sjötta áratugnum. Kosningabaráttan stóð á milli sitjandi forseta hr. Ma Ying-jeou og frú Tsai Ing-wen. Mjótt var á mununum en að lokum var það hr. Ma sem sigraði. Flokkur hans hans Kuomintang (KMT) vill efla viðskipti við Kína, jafnvel taka upp viðræður um friðarsáttmála við fyrsta tækifæri. Flokkur frú Tsai Lýðræðislegi framfaraflokkurinn (DPP) talar hins vegar fyrir því að Taívan eigi að líta á sig sem sjálfstætt ríki óháð Kína. Niðurstöður kosninganna draga úr spennu í samskiptum Kína og Taívans. Kínversk stjórnvöld voru fyrirfram búin að vara við því að tengslin gætu skaðaðst ef frú Ing færi með sigur af hólmi. Á hinn bóginn gjalda margir varhug við flaðri KMT upp um herrana í Peking, óttast að það kunni að leiða til vaxandi íhlutanar þeirra og sameiningar ríkjanna á ólýðræðislegum forsendum.

Sögubrot
Taívan er eyja skammt undan suðaustur-strönd meginlands Kína. Japanir fóru þar með völd frá 1895. Eftir uppgjöf þeirra í heimsstyrjöldinni 1945 féllu yfirráð í hendur Kína sem þá var stjórnað af Kuomintang-flokknum (KMT). Strax eftir heimsstyrjöldina brast á borgarastríð milli þeirra og kommúnista. KMT fór halloka og hörfaði loks með ríkisstjón sína til Taívans árið 1949. Ekki hefur verið unndirrtiaður friðarsamningur milli Kína og Taívans. Bæði löndin gera tilkall til yfirráða yfir öllu Kína. Taívan nýtur stuðnings Bandaríkjamanna í þessu þrátefli. Framan af einkenndist stjórnarfar á Taívan af einræði KMT. Þjóðartekjur á mann jukst samt mjög hratt. Á tíunda áratugnum var ráðist í lýðræðisumbætur. Í fyrstu frjálsu forsetakosningunum árið 2000 sigraði Chen Shui-bian frambjóðandi  Lýðræðislega framfaraflokksins (DPP). Hann vildi að Taívan afsalaði sér tilkalli til valda á meginlandinu en lýsti yfir formlegu sjálfstæði Taivan-eyju. Þetta skapaði spennu í samskiptunum við Kína. Chen hrökklaðist frá völdum árið 2008 vegna spillingarmála. Við tók sitjandi forseti Ma Ying-jeou.

Stefán Úlfarsson http://blogg.visir.is/kinastefan/

Athugasemdir

[Stefán Úlfarsson (IP-tala skráð) 19.1.2012 kl. 09:46]

Hér er tenging á ágæta grein í Foreign Affairs um niðurstöður kosninganna í Taívan, þar er því m.a. haldið fram að til lengri tíma litið kunni sigur KMT að leiða til meiri óstöðugleika í samskiptum Kína og Taívans: 

... rather than stabilizing the cross-strait status quo, as the Australian foreign minister and the former U.S. representative to Taiwan separately suggested in interviews last week, Ma's election might usher in a new period of instability in which Chinese demands on Taiwan intensify

Sjá nánar: http://www.foreignaffairs.com/articles/137029/daniel-lynch/why-ma-won-the-elections-and-whats-next-for-taiwan-and-china